Odia Medium Class 6 Science Chapter 14 Prakrutika Ghatanabali ( ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣାବଳୀ ) Notes

Odia Medium Class 6 Science Chapter 14 Prakrutika Ghatanabali ( ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣାବଳୀ ) Notes

ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣାବଳୀ

ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣାବଳୀ କ’ଣ ?

· ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣାବଳୀ ହେଉଛି ଯେଉଁ ସବୁ ଘଟଣା ପ୍ରକୃତି ଦ୍ୱାରା ଘଟିଥାଏ | ଯେମିତିକି ବିଜୁଳି, ଘଡଘଡି,ବାତ୍ୟା, ମରୁଡି ଇତ୍ୟାଦି |

· ଖବର କାଗଜ,ରେଡିଓ ଓ ଟେଲିଭିଜନ ପ୍ରଭୃତିରୁ ବର୍ଷା, ବନ୍ୟା, ମରୁଡି ଓ ଭୂମିକମ୍ପ ଏସବୁ ଘଟଣା ଘଟିବାର ଶୁଣିଛନ୍ତି |

· ଏସବୁରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ସରକାର ଅନେକ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରିଥାନ୍ତି |

· ତୁମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ୧୯୯୯ ମସିହା ମହାବାତ୍ୟା ବିଷୟରେ ଜାଣିଥିବ | ଏହି ବାତ୍ୟାରେ ବହୁତ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ଜୀବନ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା |

· ୨୦୧୩ ଫାଇଲିନ ଓ ୨୦୧୪ ହୁଡ୍ ହୁଡ୍ ବାତ୍ୟାକୁ ତୁମେମାନେ ଦେଖିଥିବା ମଧ୍ୟ |

· ଆମର ଅତି ପରିଚିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା ହେଉଛି ବିଜୁଳି, ଘଡଘଡି ଓ ବର୍ଷା |

ବାଷ୍ପୀଭବନ

· ଆପେ ଆପେ ବାଷ୍ପ ହୋଇ ଜଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶିବାକୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ କୁହାଯାଏ |ବାହାରୁଥିବା ବାଷ୍ପକୁ ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ କୁହାଯାଏ |

· ଉଦାହରଣ – ଓଦା ଲୁଗାପଟାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ପଡି ଶୁଖିଯାଇଛି |

· ବର୍ଷା ପରେ ରାସ୍ତା, ଘରର ଛାତ ଉପରେ ଜମିଥିବା ପାଣି ପ୍ରଭୃତି କିଛି ସମୟ ପରେ ଶୁଖିଯାଏ |

· ଓଦା ବସ୍ତୁର ବାହ୍ୟ ପୃଷ୍ଠର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧିକ ହେଲେ, ତାପମାତ୍ରା ବଢିଲେ, ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡିଲେ ବାୟୁ ଚଳାଚଳ ହେଲେ ବାଷ୍ପୀଭବନ ଅଧିକ ବେଗରେ ହୁଏ |

· ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନଦୀ, ନାଳ, ପୋଖରୀ ,ହ୍ରଦ ଓ ସମୁଦ୍ର ପାଣି ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଯାଏ |

· ଏହି ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଜଳଧାରାର ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ |

ବାଷ୍ପିକରଣ :-

· ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରି ବାମ୍ଫ ବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ ତାହାକୁ ବାଷ୍ପୀକରଣ କୁହାଯାଏ |

ଉଦାହରଣ – ରୋଷେଇ ବେଳେ ଜଳ ବାଷ୍ପ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶିବା |

ବାଷ୍ପୀମୋଚନ –

· ଉଦ୍ଭିଦ ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ |

· ଉଦ୍ଭିଦ ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ |

· ମୂଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଉଦ୍ଭିଦ ମାଟିରୁ ଜଳ ନିଏ |

· ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉଦ୍ଭିଦ କିଛି ଜଳ ବିନିଯୋଗ କରେ |

· ବଳକା ଜଳକୁ ଉସ୍ୱେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼େ | ଏହାକୁ ବାଷ୍ପୀମୋଚନ ବା ଉସ୍ୱେଦନ କୁହାଯାଏ |

ଘନୀକରଣ –

· ଯେଉଁ ପ୍ରାଣଳୀରେ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହୁଏ ତାହାକୁ ଘନୀକରଣ କୁହାଯାଏ |

· ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଜଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ |

· ଘନୀକରଣ, ବାଷ୍ପିକରଣର ବିପରୀତ ପ୍ରକ୍ରିୟା |

ଜଳର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥା –

ଜଳ ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳେ |

କଠିନ, ତରଳ ଏବଂ ଗ୍ୟାସୀୟ |

କେତେକ ମହାସାଗର, ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳ, ପର୍ବତ ଶିଖର ଦେଶ ବରଫାବୃତ |

ନଈ, ନାଳ, ପୋଖରୀ ସବୁ ଜଳରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ |

ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ଥାଏ | ରୋଷେଇ ବେଳେ ଓ କଳାକାରଖାନା ପ୍ରଭୃତି ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ |

ଜଳଚକ୍ର –

· ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅତି ଉଚ୍ଚରେ ଅଧିକ ଥଣ୍ଡା ଥାଏ, ସେଠାରେ ଥିବା ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ଜଳ ବିନ୍ଦୁରେ ପରିଣତ ହୋଇ ମେଘ ସୃଷ୍ଟି କରେ |

· ମେଘ ଅଧିକ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଜଳ ହୁଏ |

· ବର୍ଷା ଆକାରରେ ସେହି ଜଳ ପୁଣି ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଆସେ |

· ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଗୁଡିକ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଜଳ ଆକାରରେ ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଫେରିବାକୁ ଜଳର ଚକ୍ରାକାରଗତି ବା ଜଳଚକ୍ର କୁହାଯାଏ |

ବର୍ଷା –

· ଜଳବିନ୍ଦଉଗୁଡିକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଥଣ୍ଡା ସ୍ତରରେ ଏକତ୍ର ହୋଇ ମେଘ ଗଠନ କରିଥାନ୍ତି |

· ଜଳବିନ୍ଦୁଗୁଡିକ ଏକତ୍ର ହେଲେ ତା’ର ଆକାର ବଢିଯାଏ ଓ ଓଜନିଆ ହୋଇ ତଳକୁ ଖସନ୍ତି |

· ସମୟ ସମୟରେ ଅତି ଥଣ୍ଡାରେ ଜଳବିନ୍ଦୁଗୁଡିକ ବରଫ ପାଲଟି ଯାଏ, ସେଥିପାଇଁ କାକରପାତ ବା ବରଫ ବର୍ଷା ହୁଏ |

· ବର୍ଷା ବେଳେ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡଘଡି ମାରେ |

ବିଜୁଳି ଓ ଘଡଘଡି –

· ସାଧାରଣତଃ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥିବା ମେଘର ଜଳବିନ୍ଦୁଗୁଡିକ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଚାର୍ଜଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି |

· କେତେକ ମେଘ (+) ଯୁକ୍ତ ଚାର୍ଜ ର ଜଳକଣା ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ମେଘରେ ( –) ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକର ଜଳ କଣା ଥାଏ |

· ଝଡ ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ ଅଧିକ ବେଗରେ ପବନ ବହୁଥାଏ ସେତେବେଳ ବିଷମ ଚାର୍ଜ ବିଶିଷ୍ଟ ମେଘ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ବେଗରେ ଗତି କରି ନିଜ ନିଜର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୁଅନ୍ତି |

· ବିଷମ ଚାର୍ଜଯୁକ୍ତ ମେଘଖଣ୍ଡଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇଯାଏ |

· ଏହି ବିଷମଚାର୍ଜ ଯୁକ୍ତ ମେଘଖଣ୍ଡ ନିକଟତର ହେବା ଦ୍ୱାରା ସ୍ପାର୍କ ହୁଏ | ଏହାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଆଲୋକ ଓ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ |

· ମେଘରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ସ୍ପାର୍କକୁ ବିଜୁଳି ଓ ଶବ୍ଦକୁ ଘଡଘଡି କୁହାଯାଏ |

· ଆଲୋକର ବେଗ, ଶବ୍ଦର ବେଗଠାରୁ ଅଧିକ |

· ଏଣୁ ମେଘରେ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡଘଡି ଏକ ସମୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିଳୀ ମଧ୍ୟ ବିଜୁଳି ଦେଖିବାର କିଛି ସମୟ ପରେ ଘଡଘଡି ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଯାଏ |