ଟିସୁ ତନ୍ତ୍ର (Tissue System)

• ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କର ଶରୀର ଏକ କିମ୍ବା ଏକାଧିକ କୋଷକୁ ନେଇ ଗଠିତ |

• ଏକକୋଷୀ ଜୀବମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ଜୈବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗୋଟିଏ କୋଷ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ କିନ୍ତୁ ବହୁକୋଷୀ ଜୀବମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କୋଷରେ ଗଠିତ ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ କରିଥାନ୍ତି |

• ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କୋଷରେ ଗଠିତ ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ କରିଥାନ୍ତି |

ଟିସୁ ସଂସ୍ଥାନ : -

• କୋଷମାନଙ୍କ ସମାହାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଟିସୁ କୁହାଯାଏ କିନ୍ତୁ , ବୈଜ୍ଞାନିକ ଫାହାଙ୍କ ମତରେ, “ସମଜାତୀୟ କୋଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଓ ଏକ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା କୋଷମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ଟିସୁ କୁହାଯାଏ |”

• ସମଜାତ ଓ ସମଗଠନ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନେକ ଟିସୁ ମାନଙ୍କ ସମାହାରରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ଗଠନ କରନ୍ତି |

• ଅଙ୍ଗ ମାନଙ୍କ ସମାହାରରେ ଏକ ଅଙ୍ଗ ସଂସ୍ଥାନ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅଙ୍ଗ ସଂସ୍ଥାନଗୁଡିକର ସମାହାରରେ ଜୀବଶରୀର ଗଠନ ହୋଇଥାଏ |

• ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ କୋଷରେ କୋଷଭିତ୍ତି ନ ଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ଟିସୁର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ଉଦ୍ଭିଦ ଟିସୁ ଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ |

ଉଦ୍ଭିଦ ଟିସୁ : -

• କ୍ଲୋରେଲା ଓ ଅନେକ ଶୈବାଳ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ ଗୋଟିଏ କୋଷରେ ଗଠିତ |

• ଉଚ୍ଚଶ୍ରେଣୀର ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କର  ଶରୀରର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଂଶ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କୋଷକୁ ନେଇ ଗଠିତ |

• ଆକାର , ସ୍ଥାନ , କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ବିକାଶକୁ ଆଧାର କରି ଟିସୁକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ |

                     I.            ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁ

                      II.            ସ୍ଥାୟୀ ଟିସୁ

I. ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁ :-

• ଉଦ୍ଭିଦର ଭ୍ରୁଣ ଟିସୁ ଓ ତାହାର ବିଭାଜନ କ୍ଷମ ଅପତ୍ୟ କୋଷମାନ ମୁଖ୍ୟତଃ ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ |

• ଏଗୁଡିକର ବିଭାଜନ କ୍ଷମତା ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଳବତ୍ତର ରହିଥାଏ |

• ଉଦ୍ଭିଦର ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗ ଏଥିରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ |

• ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁ ଥିବା ସ୍ଥାନକୁ ମେରିଷ୍ଟମ୍ କୁହାଯାଏ |

ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁର ପ୍ରକାର ଭେଦ :-

• ସ୍ଥାନ , ଆକାର ଓ ବୃଦ୍ଧି ଇତ୍ୟାଦି ବିଶେଷରେ ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର |

• ବିକାଶ ଅନୁଯାୟୀ ଏହାକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ |

1. ପ୍ରାଥମିକ ମେରିଷ୍ଟେମ୍ :- ଉଦ୍ଭିଦର କାଣ୍ଡ ଓ ଚେରର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପ୍ରଥମରୁ ଦେଖାଯାଏ |
2. ଉତ୍ତର ମେରିଷ୍ଟେମ୍ :- ପ୍ରାଥମିକ ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ କେତେକ ସ୍ଥାୟୀ ଟିସୁ ପୁଣି ବିଭାଜନ କ୍ଷମ ହୋଇ ଉତ୍ତର ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି |

• ସ୍ଥାନ ଅନୁଯାୟୀ ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁକୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି |

ଅଗ୍ରସ୍ଥ ମେରିଷ୍ଟେମ୍ :-

• ଏହା କାଣ୍ଡ ଓ ଚେରର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ରହି ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହିତ ଶାଖା, ଡାଳ, ଚେର, ପତ୍ର ଓ ଫୁଲର ଉତ୍ପତ୍ତି କରିଥାଏ |

ପାର୍ଶ୍ଵିକ ମେରିଷ୍ଟେମ୍ :-

• କାଣ୍ଡ ଓ ମୂଳରେ ଅନୁଲମ୍ବ ପଟ୍ଟୀ ଭାବରେ ରହି ପରିଧୀରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଥାଏ |

• ଏଥିରେ ଥିବା କୋଷଗୁଡିକର ଆକାର ଛୋଟ, ଆୟତାକାର ଓ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ସମତଳରେ ବିଭାଜିତ  ହୋଇଥାନ୍ତି |

ଅର୍ନ୍ତବିଷ୍ଠି ମେରିଷ୍ଟେମ୍ :-

• ସାଧାରଣତଃ ଏକ ବିଜପତ୍ରୀ ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କ କାଣ୍ଡରେ ଥିବା ଗଣ୍ଠି ଉପରେ ଓ ସମସ୍ତ ପତ୍ର ଡେମ୍ଫର ମୂଳରେ ରହି ଗଣ୍ଠିର ଉପର ପବ ର ଲମ୍ବରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଥାଏ |

ସ୍ଥାୟୀ ଟିସୁ :-

• ମେରିଷ୍ଟେମାଟିକ୍ ଟିସୁରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା କୋଷୀମାନଙ୍କର କ୍ରମବିକାଶ, ଗଠନ ଓ ପୃଥକୀକରଣ ଘଟି ସ୍ଥାୟୀ ଟିସୁ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ |

• ଆକାର , ପ୍ରକାର ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥାୟୀ ଟିସୁକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ | ଯଥା : - ସରଳ  ଟିସୁ  ଓ ଜଟିଳ ଟିସୁ |

ସରଳ ଟିସୁ –

• ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର କୋଷଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ତେଣୁ ଏକ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ |

• ଏହା ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ , ଯଥା : -

               a)     ପାରେନ୍ କାଇମା

               b)     କୋଲେନ୍ କାଇମା

               c)     ସ୍କେରେନ୍ କାଇମା

a)      ପାରେନ୍ କାଇମା : -

•   ଏହି ଟିସୁରେ  ଥିବା କୋଷଗୁଡିକ ସାଧାରଣତଃ ଗୋଲାକାର କିମ୍ବା ଡିମ୍ବାକାର ଓ ଢିଲା ଭାବରେ ସଜାଇ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି | ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ମଝିରେ ଅନ୍ତଃକୋଷୀୟ ସ୍ଥାନ ରହିଥାଏ |

•  କୋଷ ଗୁଡିକ ଜୀବନ୍ତ , କୋଷଭିତ୍ତି ପତଳା ଓ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାନ୍ତି |

• ପତ୍ର ଓ କଅଁଳ କାଣ୍ଡରେ ଥିବା ପାରେନ୍ କାଇମା ଟିସୁକୁ କ୍ଲୋରେନ୍ କାଇମା କୁହାଯାଏ |

• ମରୁ ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କର ଅନ୍ତଃକୋଷୀୟ ସ୍ଥାନ କମ୍ ରହିଥାଏ କିନ୍ତୁ ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦ ମାନଙ୍କର ବଡ ହୋଇଥିବା କାରଣରୁ ବାୟୁ ରହିଥାଏ| ଏହି ଟିସୁକୁ ଏରେନ୍ କାଇମା କୁହାଯାଏ |

•  ଉଦ୍ଭିଦର ତ୍ଵଚା , କର୍ଟେକ୍ସ , ପିଥ୍ ଓ ମେଜୋଫିଲ ଆଦି ପାରେନ୍ କାଇମା ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ |

b)     କୋଲେନ୍ କାଇମା :–

•  ଟିସୁର କୋଷ ଗୁଡିକ ଜୀବନ୍ତ, ଲମ୍ବାକାର ଓ ଦୁଇପଟରେ ମୁନିଆଁ ହୋଇଥାଏ |

• କୋଷଭିତ୍ତି ମୋଟା ଓ ଅନ୍ତଃ କୋଷୀୟ ସ୍ଥାନରେ ଲିଗ୍ ନିନ୍ ଥିବାରୁ ଏହି ଟିସୁ ଟାଣ ଓ ନମନୀୟ ହୋଇଥାଏ |

•  ପତ୍ର ର ଧାର ଓ ଡେମ୍ଫ ଏବଂ କାଣ୍ଡର ଅଧତ୍ଵଚୀୟ ବା ହାଇପୋଡମିସ୍ ରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି |

• ମରୁ ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କରେ କୋଲେନ୍ କାୟମାର ସ୍ତର ମୋଟା କିନ୍ତୁ ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦ ମାନଙ୍କରେ ସାଧାରଣତଃ ନ ଥାଏ |

c)     ସ୍କେରେନ୍ କାଇମା :-

• ଏଥିରେ ଥିବା କୋଷଗୁଡିକ ମୃତ | କୋଷ ଭିତ୍ତିରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଲିଗ୍ ନିନ୍ ଜମା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଅତ୍ୟଧିକ ସ୍ଥୂଳ ଓ ଶକ୍ତ |

•  ଗଠନ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର | ଯଥା : -

                                                                            i.   ଦୃଢ ତନ୍ତୁ

                                                                           ii.    ଦୃଢ କୋଷ

• ଦୃଢକୋଷ ଗୁଡିକର ଭିତ୍ତିରେ ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ୟୁଟିନ୍ ଓ ସୁବେରିନ୍ ଜମା ହୋଇ ରହିଥାଏ ତେଣୁ ଏହା ପଥର ଭଳି ଟାଣ ଓ ନିଦା ହୋଇଥାଏ |ସେଥିପାଇଁ ଦୃଢକୋଷ ଗୁଡିକୁ ଷ୍ଟୋନ୍ ସେଲ୍ସ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ |

•  ଧିକାଂଶ  ମଞ୍ଜିର କଠିନ ଅଂଶରେ ଏହି ଟିସୁ ଦେଖାଯାଏ |

ଜଟିଳ ଟିସୁ :-

• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସରଳ ଟିସୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ | କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ କୋଷ ଏକାଠି ହୋଇ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାନ୍ତି |

• ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର | ଯଥା :

                 a.   ଜାଇଲେମ୍ :-

• ଟ୍ରାକିଡ୍ , ଭେସେଲ , ଜାଇଲେମ୍  ପାରେନ୍ କାଇମା  ଓ ଜାଇଲେମ ଫାଇବର୍ , ଏହି ଚାରୋଟିକୁ ନେଇ ଜାଇଲେମ୍ ଟିସୁ ଗଠିତ |

ଟ୍ରାକିଡ୍ : –

• ଏଥିରେ ଥିବା କୋଷଗୁଡିକ ଲମ୍ବା, ସରୁ ଓ ଦୁଇପଟକୁ ମୁନିଆଁ |

• ଏହା ଏକ ମୃତ ଟିସୁ ତେଣୁ କୋଷ ମଧ୍ୟରେ ସାଇଟୋପ୍ଲାଜମ୍ ନ ଥାଏ |

•  କୋଷ ଭିତ୍ତିରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଲିଗନିନ୍ ଥିବାରୁ ଏଗୁଡିକ ଦୃଢ ଓ ସ୍ଥୂଳ ହୋଇଥାଏ |

ଭେସେଲ୍ : –

•  ଟ୍ରାକିଡ୍ ଠାରୁ ଅଧିକ ସ୍ଥୂଳ ଓ ଲମ୍ବାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି |

•  ଭେସେଲ୍ ଗୁଡିକ ମିଶିବା ଦ୍ଵାରା ଏକ ବଡ ନଳି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ଓ ତାହା ଦ୍ଵାରା ଉଦ୍ଭିଦରେ ଜଳ ପରିବହନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ |

ଜାଇଲେମ୍  ପାରେନ୍ କାଇମା : –

•  ଏଗୁଡିକ ଜୀବନ୍ତ ଓ କୋଷଭିତ୍ତି ପତଳା ଏବଂ ଟ୍ରାକିଡ୍ ଓ ଭେସେଲ୍ ନିକଟରେ ରହିଥାଏ |

• ଖାଦ୍ୟ ଓ ଟେନିନ୍ ଆଦି ସଂରକ୍ଷଣରେ ସହାୟତା କରନ୍ତି |

ଜାଇଲେମ ଫାଇବର୍ : –

•    ଏକ ପ୍ରକାର ଦୃଢ ଟିସୁ | କୋଷଭିତ୍ତି ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍ ଓ ଲିଗନିନ୍ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ | ଏହା ସ୍ଥୂଳ ଓ ଏହାର କୋଷ ଭିତ୍ତିରେ ସରଳ ଗର୍ତ୍ତ ଥାଏ |

• ଟିସୁର କୋଷାଭ୍ୟନ୍ତର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅଣ ଓସାରିଆ |

•  ଉଦ୍ଭିଦକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇଥାଏ |

              b. ଫ୍ଲୋଏମ୍  : –

• ସିଭ୍  ଟ୍ୟୁବ , କମ୍ପାନୀୟନ ସେଲ୍ , ଫ୍ଲୋଏମ୍ ପାରେନ୍ କାଇମା ଓ ଫ୍ଲୋଏମ୍ ଫାଇବର୍ କୁ ନେଇ ଫ୍ଲୋଏମ୍ ଗଠିତ |

ସିଭଟ୍ୟୁବ : –

•  ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଉପରକୁ ଉପର ଧାଡିରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି |

•  ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ କୋଷ ଭିତ୍ତି ମୁନିଆ ବା କୋଣାକାର ଏବଂ ଅନେକ ଗୋଲାକାର ଛିଦ୍ର ରହିଥାଏ | କୋଷଭିତ୍ତି ସ୍ଥୂଳ ଓ ଧାରରେ କୋଷ ଜୀବକ ଥାଏ |

•  ନ୍ୟଷ୍ଟି ନ ଥାଏ | ସିଭ୍  ଟ୍ୟୁବ ଦେଇ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଉଦ୍ଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ଯାଇଥାଏ |

କମ୍ପାନୀୟନ ସେଲ୍ : –

• ଏଗୁଡିକ ଲମ୍ବା , କ୍ଷୁଦ୍ର ତଥା ଅଣଓସାରିଆ ଓ ସିଭ୍  ଟ୍ୟୁବ ସହିତ ଘଟିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ | ଏହାର କୋଷ ଜୀବକ ଘନ, ନ୍ୟଷ୍ଟି ସ୍ପଷ୍ଟ | କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସିଭ୍  ଟ୍ୟୁବସ୍ ଓ କମ୍ପାନୀୟନ ସେଲ୍ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ଓ ଏମାନେ ମିଶି ଉଦ୍ଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗକୁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରେରଣ କରିଥାନ୍ତି |

ଫ୍ଲୋଏମ୍ ପାରେନ୍ କାଇମା : –

•  ସିଭ୍  ଟ୍ୟୁବ ଓ କମ୍ପାନୀୟନ ସେଲ୍ ସହିତ ପାରେନ୍ କାଇମା ଲାଗି ରହିଥାଏ |

• କୋଷଜୀବକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଓ କୋଷ ଭିତ୍ତି ପତଳା |

•  ଖାଦ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରେରଣରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ |

ଫ୍ଲୋଏମ୍ ଫାଇବର୍ : -

•  କୋଷ ଗୁଡିକ ଦୃଢ ଟିସୁ ପରି ଓ ଏହାର କୋଷ ଭିତ୍ତିରେ ବହୁପରିମାଣର ଲିଗନିନ୍ ଜମା ହୋଇଥାଏ |

•  ଏହି ଟିସୁ ଉଦ୍ଭିଦକୁ ଶକ୍ତ କରିଥାଏ ଓ ଦୃଢତା ଦିଏ |

 ପ୍ରାଣୀ ଟିସୁ :-

•  ଆମ ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ କେତେକ ବିଶେଷ କୋଷ ରହିଛି , ଯାହାକୁ ପେଶୀ କୋଷ କୁହାଯାଏ |

• ପେଶୀ କୋଷ ଗୁଡିକର ସଂକୋଚନ ଓ ପ୍ରସାରଣ ଫଳରେ ଅଙ୍ଗ ଚାଳନା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ |

• ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଆମେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଅମ୍ଳଜାନ ପ୍ରଥମେ ଫୁସଫୁସ୍ ରେ ପହଞ୍ଚେ ଏବଂ ପରେ ରକ୍ତ ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଷ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚେ |

•  ରକ୍ତ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଖାଦ୍ୟ ପରିବହନ କରିବା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରୁ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଯକୃତ ଓ ବୃକକ୍ ଦ୍ଵାରା ନିଷ୍କାସନ କରାଇଥାଏ |

•  ଟିସୁମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଆଧାର କରି ପ୍ରାଣୀ ଟିସୁକୁ 4 ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି | ଯଥା : -

a) ଏପିଥେଲିଆଲ ଟିସୁ : -

•  ଏପିଥେଲିଆଲ ର ଅର୍ଥ ଆବୃତ ବା ଆବରଣ |

• ଚର୍ମ , ମୁଖଗହ୍ଵରର ପୃଷ୍ଠସ୍ତର , ଖାଦ୍ୟନଳୀର ଭିତର ପାଖ , ଶିରା ଓ ଧମନୀ ଭିତର ପାଖ , ବୃକକ୍ ମୃତ ନଳିକା ଏହି ଟିସୁଦ୍ଵାରା ଆବୃତ ରହିଥାଏ |.

•  ଟିସୁରେ ଥିବା କୋଷମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତଃକୋଷୀୟ ସ୍ଥାନ ଏବଂ ଅନ୍ତଃକୋଷୀୟ ଆଧାର ନ ଥାଏ | କୋଷଗୁଡିକ ପୁନରୁଦ୍ଭବନ କ୍ଷମ |

• ଶରୀରରୁ ଜଳକ୍ଷୟ , ବାହ୍ୟରୋଗ ଜୀବାଣୁ ପ୍ରବେଶରୁ ରକ୍ଷା , ରେଚନ , ପ୍ରଜନନ , ଶ୍ଵସନ , ଖାଦ୍ୟ ଶୋଷଣ ଆଦି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ |

• ଗଠନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଟିସୁକୁ 2 ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି | ଯଥା : -
• 
  

            i)  ସରଳ ବା ଏକସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ଏପିଥେଲିୟମ : -

ସ୍କ୍ୱାମସ୍ ଏପିଥେଲିୟମ : -

• ଟିସୁର କୋଷ ଗୁଡିକ ଅତି ପତଳା ଓ ବହୁ କୋଣ ବିଶିଷ୍ଟ ଉଚ୍ଚତା ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରସ୍ଥ ବେଶି | ଥାଳି ଭଳି ପୃଷ୍ଠ ଗଠନ କରନ୍ତି |

• ଖାଦ୍ୟନଳୀର ଭିତର ପାଖ , ଫୁସଫୁସ୍ ର କୋଟରିକା ଓ ରକ୍ତନଳୀର ଭିତର ସ୍ତର ଆଦି ସ୍ଥାନ ମାନଙ୍କରେ ରହିଥାଏ |

ସ୍ତମ୍ଭାକାର ଏପିଥେଲିୟମ : -

• କୋଷ ଗୁଡିକ ସ୍ତମ୍ଭ ସଦୃଶ ଓ ଉଚ୍ଚତା , ପ୍ରସ୍ଥ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ | କେତେକ କୋଷ ସିଲିଆ ବା ପକ୍ଷ୍ମ ଯୁକ୍ତ ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ନଳୀରେ ଶ୍ଲେଷ୍ମ ବା ମ୍ୟୁକସ୍ ଠେଲିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ |

• ପାକସ୍ଥଳୀର ଭିତରପଟ , କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ , ବୃହଦାନ୍ତ୍ର , ପିତ୍ତୋକୋଷ ଆଦିରେ ଦେଖାଯାଏ |

ଘନାକାର ଏପିଥେଲିୟମ : -

• କୋଷଗୁଡିକର ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ସମାନ |.

•  ବିଭିନ୍ନ ଲାଲଗ୍ରନ୍ଥି , ଯକୃତ , ଓଭାରୀ ଆବରଣ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନମାନଙ୍କର ଦେଖାଯାଏ |

• କ୍ଷରଣ, ଶୋଷଣ କ୍ରିୟାମାନଙ୍କରେ ଏହି ଟିସୁ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରେ |

 କୁଟସ୍ତରୀକୃତ ଏପିଥେଲିୟମ : -

• କୋଷଗୁଡିକ ସ୍ତମ୍ଭାକାର ଏବଂ ଅସମାନ | ସମସ୍ତ କୋଷ ଆଧାର ଝିଲ୍ଲୀ ଉପରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ |

• ଘ୍ରାଣ ପଥ ଓ ଶ୍ଵାସନଳୀ ଆଦିରେ ଦେଖାଯାଏ |

• ମ୍ୟୁକସ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତରଳ ପଦାର୍ଥର ଚଳନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ |

ଜଟିଳ ବା ବହୁସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ଏପିଥେଲିୟମ : -

• ଏକାଧିକ ସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ | ଶରୀରର ଅଧିଚର୍ମ , ଖାଦ୍ୟନଳୀ , ସ୍ଵେଦଗ୍ରନ୍ଥି , ମୂତ୍ରଥଳୀ ଓ ଜନନ ଆବରଣ ଆଦିରେ ଦେଖାଯାଇ ଥାଏ |

 ସଂଯୋଜକ ଟିସୁ : -

• ରକ୍ତ ଏକ ପ୍ରକାର ସଂଯୋଜକ ବା କନେକ୍ଟିଭ୍ ଟିସୁ | ଅସ୍ଥି ମଧ୍ୟ ଏକ ସଂଯୋଜକ ଟିସୁର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ |

ସଂଯୋଜକ ଟିସୁର ଲକ୍ଷଣ : -

         i.            କୋଷ ସଂଖ୍ୟା କମ୍ ତେଣୁ ଟିସୁ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତଃକୋଷୀୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକ |

       ii.            ଅନ୍ତଃକୋଷୀୟ ସ୍ଥାନ, ଅନ୍ତଃ କୋଷୀୟ ଆଧାର ବା ମାଟ୍ରିକ୍ସ ରେ ଭରି ରହିଥାଏ |

      iii.            ଏହି ଆଧାର ମୁଖ୍ୟତଃ ଶ୍ଵେତସାର ଓ ପୁଷ୍ଟିସାର ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ |

     iv.            କୋଷ ଗୁଡିକ ଜୀବନ୍ତ କିନ୍ତୁ ଆଧାର ନିର୍ଜୀବ ଅଟେ |

       v.            ଏହା ଶରୀରର ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତ୍ୟେଙ୍ଗ ଭିତରେ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ |

     vi.            କୋଷର ଆଧାର ବ୍ୟତୀତ ଏଥିରେ ଅନେକ ତନ୍ତୁ ଥାଏ |

    vii.            ଆଧାର ଝିଲ୍ଲୀ ନ ଥାଏ |

ରକ୍ତ :-

• ଏହା ଏକ ତରଳ ସଂଯୋଜକ ଟିସୁ | ଏହା ମାଟ୍ରିକ୍ସ ବା ପ୍ଲାଜମା ଏବଂ ତିନି ପ୍ରକାରର କୋଷ ଯଥା : - ଲୋହିତ ରକ୍ତ କଣିକା, ଶ୍ଵେତ ରକ୍ତ କଣିକା ଏବଂ ଅଣୁ ଚକ୍ରିକା ବା ପ୍ଳେଟଲେଟ୍ କୁ ନେଇ ଗଠିତ |

• ପ୍ଲାଜମାରେ 90 – 92 % ଜଳୀୟ ଅଂଶ ରହିଥାଏ | pH 7.4  ସାମାନ୍ଯ କ୍ଷାରୀୟ | ସୁସ୍ଥ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ 5 – 6 ଲିଟର ରକ୍ତ ଥାଏ |

• ରକ୍ତ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଶ୍ଵସନ ବାୟୁ ଓ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଆଦିକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଥାଆନ୍ତି |

• ରକ୍ତରେ ଥିବା ଜୈବପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରୋଟିନ ଯଥା : - ଆଲବୁମିନ , ଗ୍ଲୋବ୍ୟୁଲିନ୍ , ଫାଇବ୍ରିନୋଜେନ୍ ପ୍ରୋଥ୍ରମ୍ବିନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ |

•  ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବା ଓ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ଦ୍ଵାରା ଶରୀରରକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ |

i) ଲୋହିତ ରକ୍ତ କଣିକା (RBC) :-

• କୋଷର ଆକାର ଦ୍ଵି ଅବତଳ , ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିହନ, କିନ୍ତୁ ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ରହିଛି |

• ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ରକ୍ତରେ ଅମ୍ଳଜାନ ବହନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ  |

•  ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରରେ RBC ଆୟୁଶ 120 ଦିନ |

ii)  ଶ୍ଵେତ ରକ୍ତ କଣିକା (WBC) :-

•  କୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ଏହି କୋଷ ଗୁଡିକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଯଥା : - ଲିମ୍ଫୋସାଇଟ୍ , ମନୋସାଇଟ୍ , ନିଉଟ୍ରୋଫିଲ, ବାସୋଫିଲ ଓ ଇଓ ସିନୋଫିଲ |

•  ଶ୍ଵେତ ରକ୍ତ କଣିକାର ଆୟୁଷ ପ୍ରାୟ 3 ଦିନ |

iii) ଅଣୁଚକ୍ରିକା :-

• ଏହାର ଆୟୁଷ 10 ରୁ 12 ଦିନ | ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବାରେ ଏହା ସାହାଯ୍ୟ କରେ |

ଅସ୍ଥି : -

• କଠିନ ସଂଯୋଜକ ଟିସୁ | ଏହା ଶରୀରର ଆକାର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ |

•  ପେଶୀ ଟିସୁ ସହ ଅସ୍ଥିର ସଂଯୋଗ ଦ୍ଵାରା ଶରୀରରେ ଚଳନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ |

•  ଅସ୍ଥି ଟିସୁର କୋଷକୁ ଅଷ୍ଟିଓସାଇଟ୍ କୁହାଯାଏ |

• ଶରୀରର ଗୋଟିଏ ଅସ୍ଥିକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅସ୍ଥି ସହ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ନମନୀୟ ,ଦୃଢ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଟିସୁକୁ ଲିଗାମେଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ |

•  ଅସ୍ଥି ସହ ପେଶୀକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ଦୃଢ , ଅନମନୀୟ ଟିସୁକୁ ଟେଣ୍ଡନ୍ କୁହାଯାଏ |

ଉପାସ୍ଥି (Cartilage) :-

• ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସଂଯୋଗକ ଟିସୁ ଏବଂ ଏହା କିଛି କୋଷତନ୍ତୁ ଓ ଆଧାରୁ ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ |

•  ଶରୀରରେ ଥିବା ଲମ୍ବା ଅସ୍ଥିର ଅଗ୍ରଭାଗ , ନାସାପଟ୍ଟ , ବହିଃକର୍ଣ୍ଣ , ସ୍ଵରପେଟିକା , ଶ୍ଵାସନଳୀର ଭିତ୍ତି , ପଞ୍ଜରାହାଡ ଇତ୍ୟାଦିରେ ରହିଥାଏ |

• ଚର୍ମ ଓ ମାଂସପେଶୀ, ମଝିରେ ଥିବା ରକ୍ତବାହିନୀ ନଳୀ , ଅସ୍ଥି ମଜ୍ଜା ଭିତରେ ଓ ସ୍ନାୟୁର ଚାରି ଦିଗରେ ଏରିଓଲାର କନେକ୍ଟିଭ ଟିସୁ ରହିଥାଏ |

• ଏଡିପୋଜ ଟିସୁର କୋଷ ଗୁଡିକ ସ୍ନେହସାର ଦାନା ବା ଫ୍ୟାଟ୍ ଗ୍ଲୋବ୍ୟୁଲ୍ ରେ ଭରପୁର ହୋଇଥାଏ |

ପେଶୀ ଟିସୁ :-

•  ଏହି ଟିସୁ ସାଧାରଣତଃ ସଂକୋଚନ ଓ ପ୍ରସାରଣଶୀଳ ତେଣୁ ଏହା ଶରୀରର ଅଙ୍ଗଚାଳନା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ |

• ଆମ ଶରୀରରେ ମୁଖତଃ ତିନି ପ୍ରକାର ପେଶୀ କୋଷ ରହିଥାଏ | ଯଥା : -

ରେଖିତ ପେଶୀ : -

• ଯେଉଁ ପେଶୀ ଗୁଡିକ ଆମ ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି  ସେମାନଙ୍କୁ ଐଛିକ ପେଶୀ କୁହାଯାଏ |

•  ଏହି କୋଷମାନଙ୍କରେ ଅନେକ କଳା ଓ ଫିକା ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଅନୁରୂପ ଭାବରେ ରହିଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ | ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ରେଖିତ ପେଶୀ କୁହାଯାଏ |ଏହାର କୋଷଗୁଡିକ ଲମ୍ବାଳିଆ ବା ସିଲିଣ୍ଡର ଆକୃତିର, ଶାଖା ବିହୀନ ଏବଂ ବହୁନ୍ୟଷ୍ଟିୟ |

•  ଏହି ପେଶୀ ଗୁଡିକ ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଅସ୍ଥି ବା ଉପାସ୍ଥି ସହିତ ସଂଯୋଗ ହୋଇଥାନ୍ତି |

•  ହାତ, ଗୋଡ , ନିଗଳ , ଜିହ୍ଵା  ଇତ୍ୟାଦିରେ ଏହି ପେଶୀ ଦେଖାଯାଏ |

ଅରେଖିତ ପେଶୀ :-

• ଯେଉଁ ପେଶୀଗୁଡିକ ଆମର ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ନାହିଁ | ସେଗୁଡିକୁ ଅନୈଛିକ ପେଶୀ ବା ଅରେକ୍ଷିତ ପେଶୀ କୁହାଯାଏ |

•  ପରିପାକନଳୀ , ଜରାୟୁ , ଆଖିର ସ୍ଵଚ୍ଛପଟଳ ଆଦିରେ ରହିଥାନ୍ତି |

• କୋଷ ଗୁଡିକ ଲମ୍ବା ଏବଂ ପ୍ରାନ୍ତ ଦୁଇଟି ଧୀରେ ଧୀରେ ସରୁ ହୋଇ ରହିଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକ ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିଶିଷ୍ଟ |

•  ଏଥିରେ ରେଖିତ ପେଶୀ ପରି ପଟା ପଟା ଦାଗ ନ ଥାଏ |

ହୃତପେଶୀ : -

• କାର୍ଯ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଅରେକ୍ଷିତ ପେଶୀ ପରି କିନ୍ତୁ ଗଠନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରେଖିତ ପେଶୀ ଭଳି |

• ପେଶୀ କୋଷଗୁଡିକରୁ ଅନେକ ଶାଖା ବାହାରି ପରସ୍ପର ଛନ୍ଦି ହୋଇ ରହିଥିବାରୁ ସେହି ଜାଗାରେ କଳାରଙ୍ଗର ଅନ୍ତର୍ବିଷ୍ଟ ଚକ୍ରିକା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ |

• ପେଶୀ କୋଷରେ ଅନେକ ମାଇଟୋକଣ୍ଡ୍ରିଆ ଥାଏ | ସ୍ଵୟଂଚାଳିତ ସ୍ନାୟୁ ତନ୍ତ୍ର ଦ୍ଵାରା ଏହି ପେଶୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ, ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଅନୈଛିକ ପେଶୀ ପରି କାମ କରିଥାଏ |

• ଏହି ପେଶୀର ସଂକୋଚନ ଓ ପ୍ରସାରଣ ଜୀବନ ସାରା ଚାଲିଥାଏ |

ସ୍ନାୟୁଟିସୁ (nervous tissue) :-

• ଏହା ଉଦ୍ଦୀପନା ଗ୍ରହଣ କରିବା ସହ ସ୍ନାୟବିକ ଆବେଗ ପରିବହନ କରିଥାଏ |

• ମସ୍ତିଷ୍କ , ସୁଷମ୍ନା କାଣ୍ଡ ଓ ସ୍ନାୟୁ ସମୂହ ସ୍ନାୟୁ ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ |

• ସ୍ନାୟୁ କୋଷ, ସ୍ନାୟୁ ଟିସୁର  ଗାଠନିକ ଓ କ୍ରିୟାତ୍ମକ ଏକକ |

• ସ୍ନାୟୁ କୋଷର ମୁଖତଃ ତିନୋଟି ଅଂଶ ଥାଏ | ଯଥା : -

  a)କୋଷପିଣ୍ଡ :-

• ଏହାର ଆକାର ଅଣ୍ଡାପରି | କୋଷର ପ୍ରରସକୁ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରରସ କୁହାଯାଏ | ଏଥିରେ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ଅନେକ ନିସଲ୍ କଣିକା ରହିଥାଏ |

b) ଡ୍ରେନଡ୍ରନ୍  : -

• କୋଷପିଣ୍ଡରୁ ବାହାରିଥିବା ଅନେକ ସୂକ୍ଷ୍ମ ସରୁ ସରୁ ଶାଖାକୁ ଡ୍ରେନଡ୍ରନ୍ କୁହାଯାଏ |

• ଏହାଦ୍ଵାରା ସ୍ନାୟୁକୋଷ ସମ୍ବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି |

c) ଆକସନ୍ : -

•  କୋଷପିଣ୍ଡର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ବାହିର ଥିବା ଲମ୍ବା ଅଂଶଟିକୁ ଆକ୍ସନ କୁହାଯାଏ | ଆକ୍ସନ୍ ର ଶେଷ ଭାଗରେ ରହିଥିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ଶାଖାକୁ ଅନ୍ତିମ ଡେନଡ୍ରିଆ କୁହାଯାଏ |

• ମାଏଲିନ୍ ଯୁକ୍ତ ନିଉରନ ମାନଙ୍କର ଆକ୍ସନ୍ ଚାରିକଡରେ ମାଏଲିନ୍ ଆବରଣ ରହି ମଝିରେ ମଝିରେ ଗଣ୍ଠି ଭଳି ଦେଖାଯାଏ | ଏହି ଗଣ୍ଠିକୁ ରାନଭିଏର ଗଣ୍ଠି କୁହାଯାଏ |

• ଏହି ଟିସୁର ସମନ୍ୱିତ ପରିଚାଳନା ଦ୍ଵାରା ଶରୀରରେ ସ୍ନାୟବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ |



•  ଅନେକ ସ୍ନାୟୁ କୋଷ କନେକ୍ଟିଭ ଟିସୁ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ଗୋଟିଏ ସ୍ନାୟୁରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ |

r