Chapter – 2 - ଉଦ୍‌ବୋଧନ

୧) ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା |

କ) କାହା କିରଣର ସ୍ପର୍ଶରେ ପଦ୍ମଫୁଲ ଫୁଟିଥାଏ ?

ଉ : ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣର ସ୍ପର୍ଶରେ ପଦ୍ମଫୁଲ ଫୁଟିଥାଏ |

ଖ) “ଉଦବୋଧନ” କବିତାଟିରେ ମହୁମାଛି ବିଷୟରେ କବି କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?

ଉ : “ଉଦବୋଧନ” କବିତାରେ କବି ମହୁମାଛି ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ଜେ ମଧୁସଞ୍ଚୟ କରିବାର ଅଭିଳାଷ ରଖି ମହୁମାଛି ପ୍ରଭାତ ହେବା ମାତ୍ରକେ ବହୁଦୂର ବନ ପର୍ବତକୁ ଉଡିଯାଇଥାଏ |

ଗ) ପିମ୍ପୁଡ଼ିଠାରୁ ଆମର କ’ଣ ଶିଖିବାର ଅଛି ?

ଉ : ପିମ୍ପୁଡ଼ିଠାରୁ ଆମର ଶ୍ରମଶୀଳତା ଓ ସଞ୍ଚୟ ମନୋବୃତ୍ତି ଶିଖିବାର ଅଛି |

ଘ) ଜାତିର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ କବି କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?

ଉ : ଜାତିର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ କବି ଆଳସ୍ୟକୁ ବର୍ଜନକରିବା ସହିତ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି |

ଙ) “ମାତୃଭାଷା ପୋଥି ଛୁଇଁବାକୁ କରେ, ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଜାତି ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରେ”? କେଉଁ ମାନଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏହା କୁହାଯାଇଛି ?

ଉ : ମାତୃଭାଷା ପୋଥି ଛୁଇଁବାକୁ କରେ, ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଜାତି ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରେ ? – ଏହା ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହୁଥିବା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କୁହାଯାଇଛି |

୨) ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ତଳ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଲେଖିବା |

କ) ଶୋଇ ରହିଥ‌ିବା ସିଂହ କି ଅସୁବିଧା ଭୋଗ କରେ ?

ଉ: ଶୋଇ ରହିଥ‌ିବା ସିଂହ ପାଟିରେ ଆପେ ଆପେ ଆହାର ପଶିଯାଏ ନାହିଁ | ତେଣୁ ସେ ଉପବାସ ରହିଥାଏ |

ଖ) ନିଜଠାରୁ ଅଧିକ ବଳଶାଳୀ ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ମଣିଷ ଆୟତ୍ତ କରି ପାରିଛି, ଏହାର କାରଣ କ’ଣ ?

ଉ: ନିଜଠାରୁ ଅଧିକ ବଳଶାଳୀ ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ମଣିଷ ଆୟତ୍ତ କରିପାରିଛି | ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ମଣିଷର କୌଶଳ ଜ୍ଞାନ |

ଗ) ମଣିଷର ଉନ୍ନତି ସହିତ ଭାଷାର କି ସଂପର୍କ ରହିଛି ?

ଉ : ମଣିଷର ଉନ୍ନତି ସହିତ ଭାଷାର ନାନାବିଧ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି | କାରଣ ଭାଷାଜ୍ଞାନ ଦ୍ଵାରା ମଣିଷ କୁଶଳୀ ହୁଏ ଓ ସହଜରେ ଅନ୍ୟକୁ ଆୟତ୍ତ କରିପାରେ |

ଘ) କ’ଣ ପାଇଁ ଆମେ ହୃଦୟରେ ଉଚ୍ଚ ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିବା ?

ଉ : ନିଜ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆମେ ଆମ ହୃଦୟରେ ଉଚ୍ଚ ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିବା | ଏହାଦ୍ଵାରା ଆମେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନ ଲାଭ କରିପାରିବା |

ଙ) କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ କି ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛନ୍ତି ?

ଉ : ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି କରିବା ସହିତ ଶୁଭକର୍ମ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବାକୁ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛନ୍ତି | ଏଥିପାଇଁ ଆଳସ୍ୟ ପରାୟଣତା ପରିହାର କରିବାକୁ ସେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି |

୩) ତୁମକୁ ଭଲ ଲାଗୁଥ‌ିବା ପଦଗୁଡ଼ିକ ଆବୃତ୍ତି କରି ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଶୁଣାଅ |

କ) ସୁପ୍ତ ସିଂହ ମୁଖେ ନ ପଶେ ଆହାର,

ଶ୍ରମେ ପିପୀଲିକା ପୂରାଏ ଭଣ୍ଡାର |

ଖ) ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ,

କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ?

ଗ) ଉଚ୍ଚ ହେବା ପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା,

ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା |

୪. ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡିକର ଉତ୍ତର ୧୦୦ ରୁ ୧୨୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଲେଖିବା |

କ) ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରିବାପାଇଁ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ କି ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ?

ଉ : “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” କବିତାଟି ସୁଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି | ଏଥିରେ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଶୁଭ ପଥରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ପାଇଁ ଏବଂ ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି |

ଆଳସ୍ୟରେ ବୁଡ଼ି ରହି ଏବଂ ଆମୋଦ ଉଲ୍ଲାସ ଓ ବିଳାସରେ ମଜ୍ଜି ରହି କୌଣସି ଜାତି କେବେହେଲେ ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିପାରି ନାହିଁ | ସକାଳ ହେଲେ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦଜଗତ ନୂତନ କର୍ମପ୍ରେରଣାରେ ସଜୀବିତ ହୋଇଉଠେ | ରବି କିରଣରେ ଝଲସି ଉଠି ପଦ୍ମ ପାଖୁଡ଼ା ଆଖିମେଲି ଚାହେଁ ; ବିହଙ୍ଗମ ଦଳ ଆହାର ଅନ୍ଵେଷଣରେ ଦୂରକୁ ଉଡିଯା’ନ୍ତି, ମହୁମାଛି ମଧୁ ସଞ୍ଚୟରେ ଲାଗିପଡ଼େ ଏବଂ ସାମାନ୍ୟ ପିମ୍ପୁଡି ମଧ୍ୟ ଶ୍ରମ ସ୍ଵୀକାର କରି ଖାଦ୍ୟକଣା ସଂଗ୍ରହରେ ଲାଗିପଡ଼େ | ମହାବଳଶାଳୀ ସିଂହ ଯଦି ଶୋଇରହେ ତାହାହେଲେ ଶିକାର ଛାଏଁ ଛାଏଁ ଆସି ତା ପାଟିରେ ପଶିଯାଏ ନାହିଁ | ତେଣୁ ଆଳସ୍ୟ ବର୍ଜନ କରି କର୍ମପ୍ରବଣ ହୋଇ ଇଠିବା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ |

ସାରା ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ଆଧିପତ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ହେଲେ କୌଶଳ ହାସଲ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ | ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଶସ୍ତ କରେ, କୌଶଳ ଅର୍ଜନର ମାର୍ଗ ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼େ ଭାଷା |

ଜୀବନରେ ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ ଆଶା ପୋଷଣ କଲେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ନିଜର ମାତୃଭାଷାକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ | ଯେଉଁ ଜାତିର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେ ଜାତି ଅଧମ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ସେ କେବେହେଲେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିପାରିବ ନାହିଁ | ରାଜଦ୍ୱାରରେ ସମ୍ମାନ ଲାଭରୁ ସେ ବଞ୍ଚିତ ହେବ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ପଦପଦବୀ ତା' ପାଇଁ ହୋଇଉଠିବ ସ୍ଵପ୍ନ |

ଅନେକ ସମୟରେ ଆମେ ଆମ ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କର ସୁଖ ସମୃଦ୍ଧି ଦେଖି ଈର୍ଷା ପୋଷଣ କରିଥାଉ | କିନ୍ତୁ ସେପରି ନକରି ତାଙ୍କ ସହିତ ଆମେ ଆମର ତୁଳନା କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ କେଉଁ କାରଣରୁ ଆମେ ତାଙ୍କର ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରୁ ନାହୁଁ ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ | ଏପରି କଲେ ଆମେ ଆମ ଯୋଗ୍ୟତାର ସଠିକ୍ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିପାରିବା |

ଆମେ ନିଜେ ଭଲ ହେବାକୁ ହେଲେ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ କରିବା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ | ବଡ଼ ଇଚ୍ଛା ଓ କ୍ଷୋଭର ବିଷୟ ସେ ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ମାତୃଭାଷାର ପୋଥ ଛୁଇଁବାକୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରନ୍ତି | ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି ଦେଶ ବା ଜାତିର ଉନ୍ନତି କରିବା ତ ଦୂରର କଥା, ସେମାନେ ନିଜର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ମଧ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ | କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଭଲ ହେବା ପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା

ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା |”

ଏସବୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ କବି ଆମକୁ ଆଳସ୍ୟ ତ୍ୟାଗକରି ଶୁଭକର୍ମ ପଥରେ ଆଗେଇଯିବାର ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛନ୍ତି | ଉକ୍ତ ପରାମର୍ଶଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରାଦେଶବାସୀଙ୍କର ଜୀବନ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି କବିଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟାଶା ଯାଥାର୍ଥ ଅଟେ |

ଖ) “ମାତୃଭାଷାଇ ଉନ୍ନତି ନ ହେଲେ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ଆସିବା ଅସମ୍ଭବ” ଏ ଉକ୍ତିଟିକୁ ଉଦାହରଣ ସହ, ବୁଝାଇ ଲେଖିବା |

ଉ : “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” କବିତାଟି ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କର ଏକ ଭବ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଠି | ଦେଶର ଜନ୍ନତି ପାଇଁ କବିଙ୍କର ଚିନ୍ତା ଓ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପରାମର୍ଶ ଏହି କବିତାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି | ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ ପ୍ରୟାସ କରିବାକୁ ଏଥିରେ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି |

ବାଘ, ସିଂହ ଓ ହାତୀ ପ୍ରଭୃତି ମହାବଳଶାଳୀ ଜୀବମାନଙ୍କୁ ମଣିଷ କୌଶଳରେ ଆୟତ୍ତ କରିଥାଏ ଏବଂ ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିଥାଏ ତା’ର ପ୍ରଭୁତ୍ଵ | ଏହି କୌଶଳ ଜ୍ଞାନଲାଭରୁ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ହୋଇଥାଏ ଉପଲବ୍‌ଧ | ଯେଉଁ ଭାଷା ଯେତେ ଜନ୍ନତ ସେଥିରେ ଏ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳ ସେତେ ସରଳ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଥାଏ |

ଯେଉଁ ଜାତିର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେ ଜାତି ଅଧମ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଉଟ୍ଟଭାଷୀ ଜାତି ସହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଉଧେଇପାରେ ନାହିଁ | ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ ଦୁର୍ବଳ ଭାଷାର ବ୍ୟକ୍ତିଗଣଙ୍କୁ ନୀଚ ବୋଲି ଗଣନା କରନ୍ତି ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ |

ଉଚ୍ଚ ଓ ସମୃଦ୍ଧ ଭାଷାର ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ ରାଜସମ୍ମାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ପଦପଦବୀରେ ଆରୂଢ଼ ହୋଇଥା'ନ୍ତି | କାରଣ ଦୁର୍ବଳ ଭାଷାଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣଙ୍କଠାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନର ପରିସର ଅଧିକ ଥାଏ | ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ; ଏଠାରେ ଆମେ ଇଂରେଜ ଶାସନ ଅମର ବଙ୍ଗାଳି ଜାତିର କଥା ନେଇପାରୁ | ଇଂରେଜ ଶାସନ ଅମଳରେ ବଙ୍ଗଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ| ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଉଚ୍ଚପଦ ପଦବୀରେ ଥିଲେ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ରାଜସମ୍ମାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ | ଏହାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣ ଆଉ ଯାହା କିଛି ଥାଉନା କାହିଁକି, ସେତେବେଳେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଠାରୁ ଅଧିକ ସମୃଦ୍ଧ ଥିଲା | ତେଣୁ କବି ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଣସ୍ପର୍ଶୀ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଛନ୍ତି | ସେ କହିଛନ୍ତି –

“ଉଚ୍ଚ ହେବା ପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା

ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା |

ମାତୃଭୂମି ମାତୃଭାଷାର ବଦନ

ଦୀପ୍ତ କର ଦେଇ ଧନ ଧ୍ୟାନ ମନ |”

ବାସ୍ତବ ପକ୍ଷେ ମାତୃଭାଷାଭ ଉନ୍ନତି ନ ହେଇ ଜାତୀୟ ହୀନମାନ୍ୟତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ | ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଭାଷା ଓ ଜାତିର ବଡ଼ିମାର ମ୍ଳାନ ଘଟିବ |

ଗ) ଏହି କବିତାର ନାମ “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” ରଖାଯିବାର କି ଯଥାର୍ଥତା ରହିଛି ?

ଉ : “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” କବିତାଟି ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କର ଏକ ଭବ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ କୃତି | ଏଥିରେ କବି ଦେଶ ଓ ଦେଶବାସୀଙ୍କର ଉନ୍ନତି କଳ୍ପେ ଦେଇଛନ୍ତି ଏକ ଯୁଗୋଚିତ ଉଦ୍‌ବୋଧନ |

ଆଳସ୍ୟ ହେଉଛି ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ | ନୂତନ ପ୍ରଭାତରେ ନୂତନ କର୍ମପ୍ରେରଣା ନେଇ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ଜଗତ ଜାଗିଉଠନ୍ତି | ପୁଷ୍କରିଣୀରେ ପଦ୍ମଫୁଲ ହସିଉଠେ | ବିହଙ୍ଗମ ଦଳ ଆହାର ଅନ୍ଵେଷଣ ପାଇଁ ଦୂରସ୍ଥାନକୁ ଉଡିଯା’ନ୍ତି, ମହୁମାଛି ମଧୁ ସଂଗ୍ରହରେ ଲାଗିପଡ଼େ, କ୍ଷୁଦ୍ର ପିପୀଲିକାଟି ମଧ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଦାନ ଅନ୍ଵେଷଣରେ ଅହରହ ଘୂରିବୁଲେ | ପ୍ରବଳ

ପରାକ୍ରମୀ ସିଂହ ମଧ୍ୟ ଅଳସୁଆ ହୋଇ ଶୋଇ ରହିଲେ ତା’ ମୁଖରେ ଛାଏଁ ଛାଏଁ ଆହାର ପଶିଯାଏ ନାହିଁ | ତେଣୁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଆଳସ୍ୟ ଜର୍ଜରନହେବା ପାଇଁ କବି ଶୁଣାଇଛନ୍ତି ଏକ କାଳଜୟୀ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ବାଣୀ | ଜ୍ଞାନ ବଳରେ କୌଶଳ ହାସଲ କରି ମାନବ ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ନିଜର ରାଜପଣ ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ଆସିଥାଏ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ |

ତେଣୁ କବି ନିଜ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଉଦ୍‌ବୋଧନ | ଯେଉଁ ଜାତିର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେ ଜାତି ଏକ ଅଧମ ଜାତି ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ | ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ସେ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପଛରେ ପଡ଼ିଯାଏ | ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ମାତୃଭାଷାର ପୋଥି ଛୁଇଁବାକୁ ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରନ୍ତି | ଯେପରି ବ୍ୟକ୍ତି ଦେଶ ଓ ଜାତିର କଳଙ୍କ | ନିଜର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବାକୁ ହେଲେ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ ଅବଶ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ | କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ ନିମ୍ନମତେ ଉଦ୍‌ବୋଧନର ଝଲକ ଝରିପଡ଼ିଛି –

“ମାତୃଭୂମି ମାତୃଭାଷାର ବଦନ

ଦୀପ୍ତ କର ଦେଇ ଧନ ଧ୍ୟାନ ମନ |”

ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ ଆମର ସଠିକ୍ ମୂଲ୍ୟାୟନ ନକରି ଆମର ପ୍ରତିବେଶୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅସୂୟା ପରବଶ ହୋଇଉଠୁ | ସେମାନେ କେଉଁ କାରଣରୁ ରାଜଦ୍ଵାରରେ ସମ୍ମାନିତ ହେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ପଦପଦବୀର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରୁଛନ୍ତି ତାହା ଆମକୁ ଭଲଭାବେ ବୁଝିବାକୁ ପଡ଼ିବ | ତାହା ମୂଳରେ ରହିଛି ସେମାନଙ୍କର ସମୃଦ୍ଧ ଭାଷା ଓ ସେହି ଭାଷା ବଳରେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନଲାଭ ତଥା ବହୁଦର୍ଶିତା | ତେଣୁ ଆମେ ଆମ ଭାଷାକୁ ଉନ୍ନତ ଓ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ ପ୍ରୟାସ କରିବା ଉଚିତ | କବି ଯଥାର୍ଥରେ ଗାଇ ଉଠିଛନ୍ତି –

“ଉଚ୍ଚ ହେବା ପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା

ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା |”

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ପ୍ରମାଣିତ ହୁଏ ଯେ ଏହି କବିତାର ନାମ “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” ରଖାଯିବା ଯଥାର୍ଥ ଅଟେ |

୫) ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖିବା |

କ) ସୁପ୍ତ ସିଂହ ମୁଖେ ନ ପଶେ ଆହାର,

ଶ୍ରମେ ପିପୀଲିକା ପୂରାଏ ଭଣ୍ଡାର |

ଉ : “ସୁପ୍ତ ସିଂହ .............. ପୂରାଏ ଭଣ୍ଡାର |”

ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଂଶଟି ସ୍ୱଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ରଚିତ “ଉଦ୍‌ବୋଧନ”ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଗୃହୀତ | ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କବି ଶ୍ରମଶୀଳତାର ଜୟଗାନ କରୁଛନ୍ତି |

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦୟ ହେଲେ ଏକ ନବ ଜୀବନରେ ପ୍ରକୃତ ଓ ପ୍ରାଣୀ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠନ୍ତି | ପଦ୍ମଫୁଲ ଫୁଟିଲଠେ ଏବଂ ପକ୍ଷୀକୁଳ କଳକାକଳି କରି ଆହାର ଅନ୍ଵେଷଣରେ ଦୂରକୁ ଉଡିଯା’ନ୍ତି | ମହୁମାଛି ମଧୁ ସଞ୍ଚୟ ଲାଳସାରେ ଦୂର ବଣ ପର୍ବତକୁ ଉଡିଯାଏ | ଆଳସ୍ୟରେ ପଡ଼ି ରହିଲେ ଜୀବନ ନ୍ୟୁନ ହୋଇଥାଏ | ସିଂହ ଯଦି ଶିକାର ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ ନକରି କେବଳ ଶୋଇ ରହେ, ତାହାହେଲେ ତା' ମୁହଁରେ ଛାଏଁ ଛାଏଁ ଆହାର ଆସି ପଶିଯାଏ ନାହିଁ | ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ପିମ୍ପୁଡ଼ି କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରାଣୀଟିଏ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପରିଶ୍ରମ କରି ଖାଦ୍ୟକଣା ସଂଗ୍ରହ କରେ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଦାନାରେ ତା'ର ଭଣ୍ଡାର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦିଏ |

ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଯଥାର୍ଥରେ ଶିକ୍ଷାମୂଳକ |

ଖ) ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା,

ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା |

ଉ : “ଉଚ୍ଚ ହେବା ପାଇଁ ........... ମାତୃଭାଷା |”

ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଂଶଟି ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ରଚିତ “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଗୃହୀତ | ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ନିମିତ୍ତ କବି ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଉତ୍କଳୀୟମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଛନ୍ତି |

ଭାଷା ଯୋଗୁଁ ଜ୍ଞାନ ବଢ଼ିଥାଏ ଏବଂ ମାନବ ଜ୍ଞାନ ବଳରେ ସମଗ୍ର ଜୀବ ଜଗତ ଉପରେ ନିଜର ପ୍ରଭୁପଣ ଜାହିର କରିଥାଏ | ଯେଉଁ ଜାତିର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେହି ଜାତି ଅଧମ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିପାରେ ନାହିଁ | ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ଲୋକମାନେ ଉଚ୍ଚ ସମାଜରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକାରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୁଅନ୍ତି | ସେ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣଙ୍କ ରାଜଦ୍ଵାରରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ | ତେଣୁ ନିଜକୁ ଉଚ୍ଚ କରିବାକୁ ହେଲେ ନିଜର ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ | ଯେଉଁ ଜାତି ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଉନ୍ନତ, ସେ ଜାତି ବିଶ୍ଵ ଦରବାରରେ ସମ୍ମାନିତ | ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଗଲେ ଜାତି ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ବିଶ୍ଵ ଦରବାରରେ ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରିପାରେ ନାହିଁ |

ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଶିକ୍ଷାମୂଳକ ଓ ଆଦର୍ଶ ସ୍ଥାନୀୟ ।

ଗ) ଶୁଭ ପଥେ ବିଭୂ କରିବେ ମଙ୍ଗଳ,

ଶୁଭ କର୍ମେ ହେବ ଜୀବନ ସଫଳ |

ଉ : “ଶୁଭ ପଥେ ବିଭୁ ................... ସଫଳ |”

ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଂଶଟି ସ୍ୱଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ରଚିତ “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଆନୀତ | ଆଳସ୍ୟ ତ୍ୟାଗକରି ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ନିମିତ୍ତ ଶୁଭକର୍ମପଥରେ ଆଗେଇ ଯିବାକୁ କବି ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି |

ଆଳସ୍ୟ ତ୍ୟାଗକରି ଶୁଭକର୍ମ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି କବି ଆହ୍ୱାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି | ଏହି ଶୁଭକର୍ମଟି ହେଉ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ମୁଖକୁ ମନ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଦୀପ୍ତକରିବା | ଏହି ମହତ୍ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ କଲେ ତଥା ଶୁଭପଥରେ ଗମନ କଲେ ବିଭୁ ମଙ୍ଗଳସାଧ କରିବେ | ଏହିଭଳି ଶୁଭକର୍ମ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଜୀବନ ସଫଳ ହେବ |

ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଆଦର୍ଶ ସ୍ଥାନୀୟ ଓ ଶିକ୍ଷାମୂଳକ |

୬) କବିତାର କେତେକ ପଦ ପୂରଣ କରିବା |

କ) ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା କାହିଁ ତା’ର ଜ୍ଞାନ ?

କାହିଁ ତା’ର ରାଜଦୁଆରେ ସମ୍ମାନ ?

ଖ) ଶୁଭକର୍ମ ପଥେ ହୁଅ ଅଗ୍ରସର,

ଚକ୍ଷୁ ମିଳିବାକୁ ନାହିଁ ଅବସର |

୭) “କ” ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଧାଡ଼ି ସହିତ “ଖ” ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ଉପଯୁକ୍ତ ଧାଡ଼ିକୁ ଯୋଗକରି କବିତାଂଶଟିକୁ ସଜାଡ଼ି ଲେଖିବା ।

“କ”ସ୍ତମ୍ଭ “ଖ” ସ୍ତମ୍ଭ

ଉ : ଗଜ ସିଂହ ବ୍ୟାଘ୍ର ଦେହେ ଅଛି ବଳ, ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧେ ନର ପ୍ରକ୍ସି କୌଶଳ |

କୌଶଳ ଜନକ ଜ୍ଞାନ ଅଟେ ସିନା, ଜନମି ନ ପାରେ ଜ୍ଞାନ ଭାଷା ବିନା |

ଭାଷା ଯୋଗୁଁ ସିନା ଦମି ଜୀବଗଣ, ମାନବ କରଇ ବିଶ୍ୱେ ରାଜପଣ |

ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ, କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ୍ଷମ ?

ଯେ ନର ନ ବୁଝେ ମାନ ଅପମାନ, ନୁହଁଇ କି ସେହୁ ପଶୁର ସମାନ ?

ଆସ, ନିମ୍ନଲିଖତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଗଦ୍ୟରୂପ ଲେଖୁବା ।

୮) ଆସ, ନିମ୍ନଲିଖିତ ଶବ୍ଦଗୁଡିକର ଗଦ୍ୟରୂପ ଲେଖିବା |

ମଉନ – ମୌନ

ନିଉନ –ନ୍ୟୁନ

ଦୁଆର – ଦ୍ଵାର

ଜନମି – ଜନ୍ମି

୯) ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରିବାପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ପଦ୍ୟରେ କିପରି ଲେଖିବା ?

ପ୍ରକାଶ – ପରକାଶ

କୌଶଳ – କଉଶଳ

ଦୁର୍ବଳ – ଦୁରୁବଳ

ମୂର୍ଚ୍ଛନା – ମୂରୁଛନା

ପର୍ବତ – ପରବତ

୧୦) ତଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧାଡ଼ିରେ ଚାରୋଟି ଲେଖାଏଁ ଶବ୍ଦ ଲେଖାଯାଇଛି | ପ୍ରତିଧାଡ଼ିରେ ଥିବା ଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଶବ୍ଦଟିକୁ ଚିହ୍ନଟ କର |

କ) ଭଜନ, ଭୋଜନ, ପୂଜନ, ରାଜନ = ରାଜନ

ଖ) ଟାଣପଣ, ରାଜପଣ,ଷୋଳପଣ, ବଡପଣ =ଷୋଳପଣ

ଗ) ହିନ୍ଦୀଭାଷୀ, ଉଚ୍ଚଭାଷୀ, ସ୍ପଷ୍ଟଭାଷୀ, ମିଷ୍ଟଭାଷୀ = ହିନ୍ଦୀଭାଷୀ

୧୧) ଆସ, ତଳ ଲିଖିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖିବା |

ଉ : ପ୍ରଦତ୍ତ ଶବ୍ଦ ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ

ସୁପ୍ତ ଜାଗ୍ରତ

ଦୁର୍ବଳ ସବଳ

କ୍ଷମ ଅକ୍ଷମ

ନୀଚ ଉଚ୍ଚ

ଆଶା ନିରାଶା

ଶୁଭ ଅଶୁଭ

ମଙ୍ଗଳ ଅମଙ୍ଗଳ

୧୨) ଆସ, ତଳ ଲିଖିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଶବ୍ଦ ଲେଖିବା |

କମଳ, ପକ୍ଷୀ, ସିଂହ, ଚକ୍ଷୁ, ମଣିଷ

ଉ : ପ୍ରଦତ୍ତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ

କମଳ ପଦ୍ମ, ଉପୁଜ

ପକ୍ଷୀ ବିହଙ୍ଗ, ଖଗ

ସିଂହ କେଶରୀ, ପଶୁରାଜ

ଚକ୍ଷୁ ନେତ୍ର, ନୟନ

ମଣିଷ ମାନବ, କର

୧୩) ଆସ, ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଲେଖିବା |

କର – କିରଣ

କର - ହାତ

ପୁର - ନଗର

ପୁର - ପିଠାର ପୁର

୧୪) ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାନ୍ଧି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବା |

କ) ଉଚ୍ଚ ଭାଷୀ ଲୋକେ ତାକୁ ନୀଚ ଗଣି

ଉଚ୍ଚ ସମାଜରେ ହୁଅନ୍ତା ଅଗ୍ରଣୀ |

ଖ) ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ,

କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ |

୧୫) କାହିଁ ତା’ର ରାଜଦୁଆରେ ସମ୍ମାନ ? – ଏଠାରେ “ରାଜଦୁଆର” ଶବ୍ଦର ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖିବା |

କ) ରାଜା ରହୁଥିବା ଘରର ଦ୍ଵାର

ଖ) ଯେଉଁ ଦ୍ଵାରବାଟେ ରାଜା ଯିବା ଆସିବା କରନ୍ତି

ଗ) ରାଜା ବସାଉଥିବା ଦରବାର

ଘ) ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ରାଜା ଦେଖାଦେବା ସ୍ଥାନ

ଉ :(ଗ) ରାଜା ବସାଉଥୁବା ଦରବାର

Udbodhana ଉଦ୍‌ବୋଧନ Class 8 Odia Chapter 2

Ratings